5. Gezondheid, welzijn, zorg en onderwijs

Wethouder Briels
Wethouder Slaets-Sonneveldt

Nederland heeft een hoogontwikkelde gezondheidszorg en een hoog niveau van sociale voorzieningen, zo ook Laarbeek. Echter staan de kwaliteit en de toegankelijkheid van onze zorg en ondersteuning onder druk. De vraag naar zorg neemt toe, vooral door vergrijzing. Tegelijkertijd zijn er grenzen aan de beschikbaarheid van zorg, mede door de toenemende krapte op de arbeidsmarkt. De groeiende zorgvraag zorgt bovendien voor een uitdaging bij het betaalbaar houden van de zorg en ondersteuning. Als we doorgaan op de huidige weg loopt de zorgketen vast en kan niet meer iedereen rekenen op goede en tijdige zorg en ondersteuning. Daarom werken we aan verbetering. Ook in Laarbeek moeten we hier mee aan de slag, we zien dezelfde uitdagingen.  

Om verbeteringen te realiseren zijn er landelijk een aantal ontwikkelingen in gang gezet die invloed (gaan) hebben op de inrichting van het sociaal domein in Laarbeek:  

Integraal zorgakkoord (IZA)  
In het najaar van 2022 is het Integraal Zorgakkoord ondertekend door partijen uit zorg, ondersteuning en Welzijn (bijv. Federatie van ziekenhuizen), het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Samen werken deze partijen toe naar passende zorg en ondersteuning, samen met de patiënt, op de juiste plek en met de nadruk op gezondheid. Er wordt gewerkt aan een beweging van ‘zorg naar gezondheid’. Waar relevant worden ook de langdurige zorg, publieke gezondheid en het sociaal domein betrokken. Uitgangspunt is passende zorg: ‘in 2040 draagt de zorg optimaal bij aan het gezond (samen)leven van alle mensen in Nederland, in het besef dat daarvoor niet meer mensen en middelen beschikbaar zijn dan nu en dat dit gepaard moet gaan met de laagst mogelijke impact op klimaat en milieu.’  
Hiervoor is een werkagenda opgesteld, gericht op onder andere passende zorg, regionale samenwerking, versterking organisatie eerstelijnszorg, samenwerking tussen sociaal domein, huisartsen en GGZ, gezond leven en preventie, arbeidsmarkt en ontzorgen zorgprofessionals. Daarnaast stellen gemeenten samen met andere partijen een werkprogramma op, waarin ze uitwerken hoe de gemeenten de afspraken concreet in gaan vullen. We doen dit in de Peelregio gezamenlijk vanuit het netwerk 'Peel Duurzaam Gezond'.  
 
Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA)  
Met het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) bouwen we aan het fundament voor een gerichte lokale en regionale aanpak op het gebied van preventie, gezondheid en sociale basis. Hiervoor maken we afspraken vanuit een gezamenlijke basis als rijksoverheid, gemeenten en zorgverzekeraars. We doorbreken schotten en werken domeinoverstijgend vanuit samenhang om zo bij te dragen aan de beweging naar de ‘voorkant’ waarin een gezonde samenleving centraal staat. Ook al is er sprake van gezondheidsproblemen, er is niet altijd (alleen) een medisch antwoord gewenst. We werken aan een beweging richting beter passende zorg en ondersteuning. We willen terug naar de nabijheid en de menselijke maat vanuit de lokale sociale basis of de sociale infrastructuur, in samenspraak met de inwoners. Het gaat om omzien naar elkaar.  
De overheid heeft een grote rol bij het bevorderen van gezond gedrag in een gezonde leefomgeving, waarbij inzet gedifferentieerd ingezet wordt en een aparte en toegespitste aanpak vergt voor kwetsbare groepen, waarin de grootste stijging van gezondheidswinst te behalen is. Dat vraagt gericht investeren: ongelijk investeren voor meer gelijke kansen. Voor de financiering van activiteiten om dit te realiseren is er vanaf 2023 één brede specifieke uitkering (SPUK) beschikbaar voor gemeenten.  
Om deze doelen te behalen, staan de volgende thema’s centraal, die lokaal en in de regio worden uitgewerkt:  

• Het terugdringen van gezondheidsachterstanden  

• Het bevorderen van de inrichting van een gezonde sociale en fysieke leefomgeving  

• Het versterken van de sociale basis in wijken en buurten  

• Het bevorderen van een gezonde leefstijl  

• Het versterken van de mentale gezondheid van de inwoners  

• Het ondersteunen van inwoners bij het vitaal ouder worden

 
Hervormingsagenda jeugd (HVAJ)  
Het huidige jeugdstelsel is niet houdbaar. Daarom hebben het ministerie van VWS, zorgaanbieders, cliënten(vertegenwoordigers), professionals en VNG samen de hervormingsagenda opgesteld. De Hervormingsagenda Jeugd heeft twee doelen:
1. Betere en tijdige zorg en ondersteuning op de juiste plek en wanneer dit nodig is
2. Een beheersbaar en daarmee duurzaam financieel houdbaar stelsel.

De Hervormingsagenda Jeugd kent een transformatiedoelstelling; een inhoudelijke vernieuwing die de kwaliteit van de jeugdzorg verhoogt. Dit doen we niet alleen, maar in de samenwerking in regio Peel / 10vdJeugd. De hervormingsagenda richt zich primair op de beschikbaarheid, organisatie en houdbaarheid van de jeugdhulp en het jeugdhulpstelsel zelf. Secundair is de hervormingsagenda bedoeld als een breed maatschappelijke agenda, waarin waar nodig ook verbindingen gelegd worden met andere ontwikkelingen. De Hervormingsagenda Jeugd kent een achttal ontwikkellijnen:  

1. De Jeugdwet helder positioneren in de bredere context van het sociaal domein en het afbakenen van de reikwijdte van de jeugdhulpplicht

2. De lokale toegang met stevige lokale teams versterken  

3. Afbouw residentiële jeugdhulp: zo thuis mogelijk  

4. Kwaliteitsverbetering en blijvend leren  

5. Verbeteren regionale samenwerking en landelijke contractering specialistische zorg  

6. Eenvoudiger uitvoering en inkoop, minder administratieve lasten en aanpak negatieve effecten van marktwerking  

7. Verbeteren inzicht in het functioneren van het jeugdstelsel met data en monitoring  

8. Afspraken over financieel bestuurlijke verhoudingen en een meerjarig financieel kader  

 
Integraal HuisvestingsPlan (IHP)  
Naar verwachting wordt het in 2025 voor gemeenten verplicht om een meerjarig Integraal Huisvestingsplan te ontwikkelen. Hierbij dient in gelijkwaardigheid te worden samengewerkt met schoolbesturen. Gemeenten en scholen leggen het IHP vast voor vier jaren, met een doorkijk naar de verdere 12 jaren. Het IHP moet leiden tot goede schoolgebouwen, met inzicht in de kwaliteit van de schoolgebouwenportefeuille, met duidelijke afspraken over verantwoordelijkheden en geldstromen en het leidt tot meer zekerheid voor schoolbesturen en gemeenten. Laarbeek is gestart met de ontwikkeling van het IHP en streeft naar een vaststelling in de raad in het 3de kwartaal van 2025. We willen hierbij vanuit een te ontwikkelen visie gaan werken waarbij we de belangen van de doelgroep maximaal behartigen met onderstaande items:

• Inclusief onderwijs en passend onderwijs;

• Thuisnabij onderwijs, zoals vastgelegd in het samenwerkingsverband (SWV), benadrukt dat passend onderwijs voor alle kinderen in de gemeente beschikbaar moet zijn. Dit houdt in dat kinderen zoveel mogelijk binnen het reguliere onderwijs in hun eigen omgeving worden opgevangen; 

• Doorlopende ontwikkellijn;

• Laarbeek richt zich op het creëren van een geïntegreerde en samenhangende omgeving voor kinderen van 0 tot 12 jaar. In de ogen van de betrokken partijen is het vormen van een (I)KC eerder een must dan een wens;

• Kerngericht onderwijs voor het Primair Onderwijs (PO);

• Dit betekend dat ieder dorp binnen de gemeente haar eigen school voor PO heeft. Maar dit houdt ook in dat er naar vergaande samenwerking moet worden gekeken bij twee scholen in één gebouw;

• Scholen op 1 locatie;

• Dit zorgt voor een betere verbinding binnen het schoolteam. Daarnaast is de schoolveiligheid beter te garanderen. Ook is het praktischer voor ouders, zij kunnen immers niet op 2 plekken tegelijk zijn. 

Hiermee krijgen we als gemeente en schoolbesturen gezamenlijk meer grip op toekomstige ontwikkelingen en de bestaande portefeuille. 
 
Regionale samenwerking  
Om op een goede manier vorm en inhoud te geven aan bovengenoemde ontwikkelingen zijn we als gemeente Laarbeek afhankelijk van onze regionale samenwerkingen. Zo kennen we een samenwerking op het niveau van 21 gemeenten in samenwerking met GR GGD in de uitwerking van het GALA, kennen we de samenwerking Peel Duurzaam Gezond waarin gemeenten en zorgorganisaties samen sterk staan in de uitvoering van het IZA, wensen we een samenwerking op het niveau van 11 gemeenten in samenwerking met GR Peelgemeenten in de uitwerking van de Hervormingsagenda Jeugd en werken we strategisch samen in regio Peel met zes eigenstandige organisaties in de Koersagenda. We zijn actief werkzaam in deze samenwerkingen om met onze partners gezamenlijk strategie te bepalen en dit te vertalen naar lokaal beleid en uitvoering. Deze ontwikkelingen zijn tevens inputgevend voor de ontwikkelingen op het gebied van maatschappelijk vastgoed, zodat het maatschappelijk vastgoed ook dienend is aan de sociale en duurzame doelstellingen.